Đọc tài liệu có thể được xem là bước đặc biệt quan trọng và không thể bỏ qua trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên, là đối tượng chưa có nhiều kinh nghiệm nghiên cứu nên một số sinh viên chưa đánh giá đúng vai trò của việc đọc tài liệu trong quá trình triển khai hoạt động nghiên cứu. Điều này có thể làm ảnh hưởng tới kết quả của đề tài và trải nghiệm nghiên cứu của các bạn. Để tránh những điều đó, hãy cùng RCES để tìm xem một số sai lầm thường gặp của sinh viên khi đọc tài liệu nghiên cứu nhé!
Nóng vội, đánh giá không đúng vai trò của việc đọc tài liệu
Có lẽ đây là tâm lí mà khá nhiều sinh viên bắt đầu tham gia hoạt động nghiên cứu mắc phải. Bạn cần hiểu rằng nghiên cứu khoa học là tìm ra những thứ mới dựa trên căn cứ khoa học, vì vậy hoạt động đọc tài liệu có vai trò vô cùng quan trọng. Khi bắt tay vào làm đề tài nghiên cứu, giai đoạn đọc tài liệu sẽ giúp chúng ta có thêm những kiến thức nền cơ bản về chủ đề nghiên cứu cũng như giúp ta tìm biết được những người nghiên cứu khác đã nghiên cứu về vấn đề đó như thế nào; từ đó có cái nhìn tổng quan hơn về vấn đề nghiên cứu. Tuy nhiên, một số sinh viên lại lười đọc, đọc tài liệu hời hợt, đọc tài liệu rất nhiều nhưng lại chỉ đọc lướt vì muốn đọc nhanh hơn, hay thậm chí còn bỏ qua bước đọc tài liệu, trực tiếp hướng tới xây dựng mô hình nghiên cứu. Điều này cũng giống như việc bạn “tay không đi đánh trận” vậy.
>> Xem thêm: Đọc tài liệu quan trọng như thế nào trong hoạt động nghiên cứu?
Nếu không có sự đầu tư trong giai đoạn đọc tài liệu, khả năng rất cao là trong giai đoạn sau, đề tài của bạn có thể sẽ gặp các rắc rối như đề tài không khả thi, đề tài không có cơ sở lí luận khoa học hay đề tài không có nhiều ý nghĩa. Khi điều này xảy ra, bạn đã mất một khoảng thời gian lớn, nhưng cũng không còn cách nào khác ngoài việc đầu tư cho hoạt động đọc để lựa chọn một đề tài mới. Bởi việc đọc tài liệu rất quan trọng, do vậy sự nóng vội hoặc thiếu đầu tư trong hoạt động này sẽ chính là rào cản với bạn khi tới các giai đoạn sau. Hãy bình tĩnh và đầu tư thật nhiều thời gian cho bước quan trọng này nhé!
“Ngưng nóng vội” – Điều nhớ khi đọc tài liệu nghiên cứu
Không biết chọn lọc các nguồn tài liệu khoa học
Khi tìm hiểu về các vấn đề để nghiên cứu, thông thường sinh viên có thể tìm kiếm thông tin rất dễ dàng từ những bài báo điện tử hay những bài bình luận trên internet. Tuy nhiên, những tài liệu này không có giá trị khoa học bởi thông tin không được phản biện, đánh giá bởi các hội đồng khoa học và không được công nhận về mặt học thuật. Do đó, các tài liệu này chỉ nên mang tính chất tự tham khảo, không nên đưa vào danh mục tài liệu tham khảo của công trình. Thay vào đó, người nghiên cứu cần đọc các nguồn tài liệu mang hàm lượng khoa học cao như các tài liệu tạp chí, sách chuyên khảo, các nghiên cứu báo cáo trước hội đồng khoa học để phục vụ cho quá trình nghiên cứu. Một lần nữa, bạn hãy ghi nhớ nghiên cứu khoa học là hoạt động tìm ra những kết quả có căn cứ khoa học, vì vậy ngay từ hoạt động nạp kiến thức (input), việc chọn đọc nguồn tài liệu nào là khoa học là điều hết sức cần thiết.
Thiếu sự chắt lọc thông tin trong quá trình đọc tài liệu
Bên cạnh đó, một sai lầm nữa chính là việc sinh viên khi nghiên cứu đọc quá nhiều tài liệu nhưng lại thiếu sự chắt lọc thông tin. Với mỗi đề tài nghiên cứu sẽ có rất nhiều tài liệu có nội dung liên quan với đủ các mức độ từ ít đến nhiều. Với một số lượng lớn tài liệu như vậy, nếu không biết cách đọc tài liệu thì bạn sẽ rất mất thời gian và có thể còn bị rối trước “một mớ” tài liệu. Thay vì đọc tất cả các bài nghiên cứu trên các nguồn tài liệu (mà thực tế bạn sẽ không thể nào nhớ hết), bạn nên có sự chọn lọc các tài liệu thiết thực nhất với bài nghiên cứu của mình. Tương tự, bạn không thể dành toàn bộ thời gian để đọc mọi nội dung của các tài liệu, vì vậy bạn cũng cần tự trang bị và rèn luyện kĩ năng đọc tài liệu hiệu quả. Hãy chờ đón bài viết về chủ đề này vào 26/01/2016 từ cộng đồng RCES.
Đọc rất nhiều tài liệu nhưng lại không nhớ nội dung
Đọc tài liệu trong quá trình nghiên cứu không chỉ diễn ra trong chỉ một vài phút hay một vài giờ, nhưng trí nhớ của chúng ta thì chỉ có hạn. Nhiều người đọc rất nhiều nhưng không nhớ được bao nhiêu nội dung mà mình đã đọc, thậm chí đọc xong còn không hiểu mình vừa đọc gì. Điều này có lẽ sẽ xảy ra với bạn trong những lần đầu tiên đọc tài liệu, đặc biệt với các tài liệu có hàm lượng chuyên môn cao. Tuy nhiên, chúng ta không thể để tình trạng này xảy ra lâu hơn bởi như vậy sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quá trình nghiên cứu. Do đó, chúng ta cần có phương pháp để lưu trữ và tìm lại những khi cần thiết. Để mỗi lần đọc không trở nên vô ích và mất công đọc lại thì bạn nên đọc tích cực bằng những cách như : ghi chú, đánh dấu ý chính; tóm tắt toàn bộ tài liệu hoặc một phần quan trọng; đọc và “tiêu hóa” thông tin một cách chủ động, có chọn lọc và đánh giá, so sánh mối liên hệ giữa các ý, các tài liệu, các tác giả khác để nhớ được lâu hơn các thông tin, cũng như phát triển khả năng tư duy theo hướng khoa học theo hướng mở, đa chiều.
Loạt bài viết về kĩ năng đọc trong nghiên cứu khoa học sẽ còn tiếp tục được đăng tải tại chuyên mục Kĩ năng nghiên cứu trong thời gian tới, đừng quên theo dõi để nâng cao kĩ năng đọc của mình nhé! Chúc bạn đọc tài liệu hiệu quả và có một mùa nghiên cứu thành công!